Dopóznaće z poslednjeho artikla je, zo maja so wšitke rozrisanja za někak rjadowane swójbne žiwjenje inkluziwnje dźěło a šula, w swójbje samej namakać. Snano woznamjenja to, zo móžemy so na kóncu momentanje jenož na sebje samych a najwušu swójbu spušćeć.
Dźědojo a wowki, přećeljo a dalši nam bliscy ludźo maja swoje kontakty na absolutny minimum redukować a njesmědźa nam hižo aktiwnje pomhać. Runje tak, kaž wšak tež swójby same. Wšitko wothrawa so jenož hišće w najmjeńšim kruhu. To přinošuje k přiběracej napjatosći w swójbach. Hižo w prěnim lockdownje dyrbjachmy nazhonić, zo přiběra domjaca namóc. Přećelstwa so rozłamaja, čwěle psychisce schorjenych so sylnje stopnjuja. Runočasnje su městna za kuru wobmjezowane, zdźěla su wotpowědne domy samo zawrjene. Online-poskitk šulow prawje njefunguje – wosebje we wjesnych kónčinach. Tuž steja dźěći, młodostni a starši před horami nadawkow bjez resp. ze snadnym přewodom. Wězo dawaja tež pozitiwne wuwzaća.
Šulerki a šulerjo njemóža so z wulkeho dźěla hižo zetkawać, scyła njerěčo wo zhromadnym wuknjenju. A runje ći młódši widźa nimale jenož hišće swójske štyri sćěny a zwučenych sobuwobydlerjow. Wostuda je dobra, wona spěchuje kreatiwne myslenje a namakanje rozrisanjow. Tola kaž hižo w nalěću 2020, sypnje so pozitiwny aspekt wostudy. Hdyž stej energija a motiwacija staršich nětko limit dócpěli – štož je zrozumliwe – a wučerpanosć so rozpřestrěwa, je dobra atmosfera maksimalnje wohrožena.
K tomu přidruža so dosć problemow wot wonka, kiž dawaja přičinu za dalše rozhorjenje, samo za hněw, přesłapjenje abo tež bjezrěčnosć.
Sedźo wostanjenje šulerja ma w pandemijowym šulskim lěće dale legitimna opcija wostać. Šulerjej ma so z tym šansa dać, so maćiznje wučbneho plana znowa bližić. Njeje pak to skerje chłostanje? Dźěćo, kiž ma sej w šuli tak a tak hižo ćežko, doma – ze wšelakich přičin – dobru podpěru njedóstanje, so přez šulu w dosahacej měrje njespěchuje, ma so na kóncu połdra desastroznych šulskich lět ze swojeje rjadownje storhnyć a jako sedźowostak k młódšim pósłać. Tole je hižo pod „normalnymi“ wuměnjenjemi ponižace a emocionalnje ćežko zmištrować. Nětko, pod wuměnjenjemi pandemije, su dźěći a młodostni tak a tak hižo přěhračkojo. A nětko dóstanje pomocy potrěbne dźěćo město praweho zastaranja hišće kopnjenje.
Wuknjenske platformy njefunguja technisce přeco tak, kaž bychu dyrbjeli. To wjedźeše, znajmjeńša na spočatku, k porjadnemu mjerzanju. K tomu přińdźe, zo so mnohostronske móžnosće platformow přez šulu w dosahacej měrje za intensiwnu „dalokošulu“ njewučerpaja. Hustodosć wužiwa so jeničce button „dataje“. Tam namaka so hora nadawkow, kiž ma so spjelnić – a to mjenuje so potom homeschooling, dalokowučba, online-wučba, domjace wuknjenje abo podobnje. Zwjetša pak njeje to ničo druhe hač hora domjacych nadawkow. Hdyž maš zbožo, maš angažowaneho wučerja abo angažowanu wučerku, kiž swojich kmótrow prawje znaje, a so jim wosebje wěnuje.
Za wučerjow, za kotrychž běše dźěło z digitalnymi medijemi dotal mjenje wuznamne, je zwučenje na digitalne wuknjenje a wuwučowanje wobćežny proces. Zawěsće prócuje so wjetšina z nich. Ale hdyž słyšiš, zo šulerki a šulerjo w nuzowym hladanju w šuli žanužkuli podpěru tamnišich wučerjow při spjelnjenju nadawkow njedóstanu, móžeš so hižo jónu rozhorić.
Husto njeje to jenož tajke začuće, hdyž sej mysliš, zo so wša ćeža pandemija na dźěći wotwali. Štó so jich poprawom praša, kak so jim wjedźe, što trjebaja a što začuwaja?
W času pandemije zdadźa so róle staršich zaso bóle klasiske być. Wunošne měšenje rólow nana a maćerje, kotrež hodźeše so přiběrajcy wobkedźbować, je so na mnohich městnach zaso zhubiło. Homeschooling a hladanje dźěći, homeoffice a domjacnosć leža jara husto zaso w rukomaj mjeztym wosebje wučerpanych młodych maćerjow.
Prěni lockdown wotběža we „Wězo, činimy wšitko sobu, njeńdźe wšak hinak“-modusu. Nětko smy jako swójby wšak swoje nazhonjenja hromadźili a nětko směmy sej tež měnjenja tworić a emocije natwarjeć. Směmy so hóršić. Přeco wšak hladajo na to, zo wězo nochcemy, zo dyrbja ludźo zemrěć, dokelž njeběchu druzy skedźbni dosć.
Ale dyrbimy tež hladać, zo so my jako swójba přez pandemiju njesemy a zo nowu generaciju na to přihotujemy, nadźijomnje hišće žiwjenjakmany planet zdźeržeć a towaršnosć rjadować.
Wšitko budźe zaso lěpje – tež za dźěći, staršich a swójby.
Nimo toho njetrjebaće so k 100 procentam na sebje samych spušćeć. Sakske škitne postajenje přećiwo koronje wopřija pola wobmjezowanjow kontaktow tež slědowace wuwzaće:
Krućiše wobmjezowanja kontaktow: Priwatne kontakty su jenož mjez wosobami jedneje domjacnosće z jednej druhej wosobu dowolene. Wuwzaća płaća za swójby abo susodow, kiž so mjezsobu při hladanju dźěći podpěruja. Tu smědźa so tute dźěći pod 14 lětami z maksimalnje dwě domjacnosćow zetkawać.
dźiwaj so 